«Կենսագրությունը, որ եղել է իմը, հազարավոր ինձ նմանների կենսագրությունն է»

Արվեստաբան, հեռուստալրագրող ԳԱՐԻԿ ՂԱԶԱՐՅԱՆԻ` «Ասմունքի արքան. Վլադիմիր Աբաջյան» գրքում տեղ են գտել ակնարկներ, հոդվածներ, բանաստեղծություններ, հիշողություններ հայ մեծ դերասան, ժողովրդական արտիստ Վլադիմիր Աբաջյանի մասին: Զետեղված են նաև հարցազրույցներ անվանի դերասանի հետ: Ինչպես նշվում է գրքում, այդ նյութերը պատմում են մեր ժամանակի լավագույն ասմունքող Աբաջյանի կյանքի և ստեղծագործական գործունեության մասին: Դրանց շնորհիվ ընթերցողն ավելի մոտիկից է ծանոթանում Վլադիմիր Աբաջյան մեծատառով մարդու, անկրկնելի արտիստի, սկզբունքային քաղաքացու հետ:

Գրքում ներկայացված են հայաստանյան և սփյուռքի մամուլում տարբեր տարիներին տպագրված գործեր: Հեղինակը փորձել է չխմբագրել, չկրճատել իր գործընկերների գրառումները, ուստի կարելի է հանդիպել նաև դերասանի մտքերի, խոհերի կրկնությունների: Ըստ Գ. Ղազարյանի, դրանք անհրաժեշտ են, որպեսզի ավելի ամբողջական դառնա դերասանի կերպարը, որն անմնացորդ նվիրել է իրեն Մայր թատրոնին, հայ պոեզիային, հայ ժողովրդին:
«Դերասանի առաջին հաջողությունը Սեյրանն էր,- գրում է Գ. Ղազարյանը գրքի առաջաբանում:- Շռնդալից հաջողություն էր: Հանդիսատեսը հիշեց երիտասարդ դերասանին, հիշեց և սիրեց: Վլադիմիր Աբաջյանի հետ հաճախ եմ եղել մեր հանրապետության տարբեր քաղաքներում և գյուղերում: Ասել, թե ժողովուրդը նրան սիրում է, քիչ կլինի: Ժողովուրդը նրան պաշտում է: Ես տեսել եմ, թե ինչպես է հոտնկայս նրան դիմավորել հանդիսատեսը: Հոտնկայս էլ ճանապարհ է դրել բեմից: Յուրաքանչյուր բանաստեղծությունից հետո հնչել են բուռն ծափահարություններ: Ավելին` եղել են գյուղեր, երբ հանդիսատեսը, իմանալով, որ համերգի է եկել Վ. Աբաջյանը, նրա ոտքերի տակ ոչխար է մորթել»:
Գ. Ղազարյանը նկատում է, որ այդ մեծ ժողովրդականություն վայելող, ճանաչված դերասանը չափից ավելի համեստ մարդ էր: «Ինքնամփոփ: Փառասիրությունը շատ էր հեռու նրանից: Դահլիճը թնդում է ծափերից, ծաղիկներ, ժպիտներ, իսկ նա կարծես սկսնակ դերասան լինի: Կանգնած է բեմում, ամոթխած, իր մեղմ ու մի փոքր հեգնական անկրկնելի աբաջյանական ժպիտով` գյումրեցու ժպիտով»,- պատմում է հեղինակը և հավելում, որ չնայած համեստությունն այսօր ընկալվում է որպես արխաիկա, այնուամենայնիվ, իրականում դա գալիս է դերասանի ներքին բարձր կուլտուրայից, ինտելեկտից:
Պարզվում է, դերասանը նաև բավականին անփույթ է իր անձի նկատմամբ: Աբաջյանի անձնական արխիվում չկա նրա լավագույն դերակատարումներից մեկի` Նեզնամովի լուսանկարը: Բացի այդ, լինելով շատ մտերիմ հայ բանաստեղծներ Պ. Սևակի, Հ. Շիրազի, Ս. Կապուտիկյանի, Վ. Դավթյանի հետ, լինելով նրանց ստեղծագործությունների անզուգական մեկնաբանը, Աբաջյանը նույնիսկ լուսանկարներ չունի նրանց հետ:
Աբաջյանը, ըստ Գ. Ղազարյանի, նաև ճանապարհի հիանալի ընկեր է, հետաքրքիր է նրա հետ շփվելը, հետաքրքիր է լսել նրա զրույցները մեր բեմի մեծերի, պոեզիայի մեծերի մասին:
Առայսօր չկա գիրք Աբաջյանի մասին, գիրք, որը ներկայացնի նրա արվեստի յուրահատկությունը, նրա վարպետության առանձնահատկությունները, և Գ. Ղազարյանը հույս է հայտնում, որ այս առաջին փորձը կոգևորի մեր թատերագետներին: «Չէ՞ որ հազվադեպ են ծնվում նման դերասանները, դերասան, ում ժողովուրդը կոչում է ԱՍՄՈՒՆՔԻ ԱՐՔԱ»,- ընդգծում է նա:
Նշենք, որ Հայաստանի ժողովրդական արտիստի կոչման արժանացած մեծ վարպետը Տերյան, Իսահակյան, Չարենց և Սևակ է հնչեցրել ԱՄՆ-ի, Անգլիայի, Գերմանիայի, Չեխոսլովակիայի, Սիրիայի, Լիբանանի, Հորդանանի, Բուլղարիայի, Կանադայի, Քուվեյթի, Իրանի, Արաբական Էմիրությունների, Ֆրանսիայի, Հոլանդիայի և այլ երկրների բեմերից:
ՈՒշագրավ է «Հիւսիսափայլ» թերթում (1-9 հոկտեմբեր, 2005) Վ. Աբաջյանի համառոտ ինքնակենսագրականը:
«Անասելի դժվար է, երբ մարդը ստիպված է խոսել իր մասին,- գրում է նա:- Կենսագրությունը, որ եղել է իմը, հազարավոր ինձ նմանների կենսագրությունն է… Դեռ պատանի տարիներից ինքնամոռաց կարդում էի մեր մեծ գրողների գործերը, թերևս շատ բան չհասկանալով: Հետագայում, երբ հասու եղա ընդունելու, թափանցելու նրանց գործերի խորքը, նոր հասկացա, որ իմ փոքր ժողովուրդը աշխարհին տվել է հանճարեղ բանաստեղծների մի ամբողջ փաղանգ, վերջապես Մաշտոց, Նարեկացի, միջնադարի և արևմտահայ շքեղ պոետներին, մինչև Պարույր Սևակ, և դեռ հուսով եմ` կգան նորերը, ովքեր կշարունակեն իրենց մեծ նախորդներին:
Չեմ ուզում ձանձրացնել շատախոսելով, միայն կասեմ, որ թատրոնը եղել է և մնում է ինձ համար առաջին Սեր»:
Դերասանը պատմում է, որ շրջել է աշխարհի տարբեր երկրներում, հայերեն ներկայացրել մեր մեծերին, և իրեն հասկացել է նույնիսկ օտարազգին: Միացյալ Նահանգներում հյուրընկալվել է մի ամերիկուհու տանը, տղաներից մեկը խնդրել է որևէ բան կարդալ տանտիրուհու համար: Կարդացել է երկու փոքր բանաստեղծություն Վահան Տերյանից: Տղաներից մեկը ուզել է թարգմանել, տանտիրուհին ընդհատել է նրան. «Հարկավոր չէ, ես լրիվ հասկացա…»:
Անվանի արտիստը կենսագրականում նշում է նաև, որ իր իդեալը եղել է և կմնա մեծն Փափազյանը, ում բազում իմաստություններից մեկը ամուր մխրճվել է իր սրտում: «Յուրաքանչյուր անհատ այս կամ այն կերպ է սկսում իր կյանքը. մարդու կյանքի ո՛չ սկիզբը, ո՛չ էլ նրա տևողությունը իր կամքից չեն կախված: Եթե մարդը պատասխանատու չէ իր կյանքի սկզբի համար, վերջավորության համար նա պատասխանատու է անպայման»:
«Ասմունքի արքան. Վլադիմիր Աբաջյան» ժողովածուում տեղ է գտել նաև «Խոսք Աբաջյանին» (նամակներ, բանաստեղծություններ) բաժինը:
Գրքի հրատարակման հովանավորն է ՀՀ ԵԿՄ վարչության նախագահ, Արցախի հերոս, ԱԺ պատգամավոր, գեներալ-լեյտենանտ Մանվել Գրիգորյանը:
Արմինե ՍԱՐԳՍՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Պատմության վկաները
• Վերացող ծաղիկներ
• Ձեռք մեկնելու գաղափարը առաքելության վերածվեց
• «Մի նայեք, որ փոքր է մեր երկիրը, եթե արդուկով այս սարերը հարթեցնեք, Չինաստանից մեծ կլինի»
• «Բանկ օտոման» գործողությունը ժամանակին ցնցել էր ամբողջ Եվրոպան
• «Դրսից մեզ վրա կա­րող են ազ­դել միայն ներ­սի գոր­ծիք­նե­րով»
• «Ե­րե­սուն տա­րի ձգ­վեց մեր ան­կա­խու­թ­յան պատ­մու­թ­յու­նը, մենք շա­հե­ցի՞նք»
• Մշա­կույ­թը հեռ­վից հե­ռու պահ­պա­նե­լու հույ­սով
• Անի­մա­ցիան, աշ­խարհն ու մենք
• «Մեր տա­րածք­նե­րը փոք­րա­ցան, ո­րով­հետև այդ­պես էլ չհաս­կա­ցանք, որ պետք է խմենք մեր բա­ժա­կով»
• Արվեստի ուժը
• Նոր մա­տե­նա­շա­րը ներ­կայաց­նում է արևմտա­հայ և ս­փ­յուռք­յան գրող­նե­րի
• Բե­մը կեն­դա­նու­թ­յուն է ստա­նում ա­ռայժմ միայն մա­նուկ­նե­րի հա­մար
• «Գիրք սիրողների համար սա իսկական մկնդեղ է` հյութեղ ու անտանելի»
• Հա­մաշ­խար­հա­յին դա­սա­կան­նե­րի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րը՝ դու­դու­կով
• «Բնակ­չու­թ­յու­նը պատ­րաստ չէ, բայց տար­վում են աշ­խա­տանք­ներ»
• Ամա­նո­րի գի­շե­րը դի­մա­վո­րե­լու են ե­կե­ղե­ցում
• «Ջա­զի մեջ զգաց­վում է ապ­րածդ ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նը»
• «Ե­թե չլի­ներ Փե­լե­շ­յա­նը, կար­ծում եմ, դեռևս գտած չէի լի­նի կի­նո­յում իմ ու­ղին»
• «Հու­շար­ձան­ներն այդ տա­րածք­նե­րի պատ­կա­նե­լու­թ­յան անձ­նագ­րերն են»

Մեկնաբանություններ